Energie is op heel veel plaatsen van 4eco een thema. Vandaar dat u hier daarvan een lang overzicht vindt.

Energie is een abstract, wiskundig concept dat ons in staat stelt om de verandering van materie te kwantificeren. Over wat energie is en wat het praktisch betekent gaat het in de rubriek Energie, vooral het artikel ‘Energie, wat is dat eigenlijk?’, het tweede in de serie van zes artikelen. In aflevering 3 wordt daar het onderscheid gemaakt tussen kinetische energie (energie die afkomstig is van materie die in beweging is) en potentiële energie (energie die in materie opgesloten zit). Er is trouwens nog een derde energiecategorie: ingebedde energie (embodied energy). Dat is de energie die ooit gebruikt is om een product te maken en daar nu ‘in’ zit, of het nu een stoel, een fiets, of een wasmand is. Verder kennen we de term primaire energiebron. Zo’n primaire energiebron is bijvoorbeeld de straling van de zon, een waterval, of een portie fossiele brandstoffen. Primaire energie komt in de natuur voor en kan gebruikt worden om energiedragers – bijvoorbeeld elektriciteit, benzine of stoom – mee te creëren of op te wekken. Daarnaast is er nog een nuttig concept, dat van exergie. Exergie is de hoeveelheid arbeid die we met een eenheid energie gedaan kunnen krijgen, de nuttige hoeveelheid dus. Zie ook nog vermogen en joule. Wil je dat je energie verandering kan bewerkstelligen of arbeid kan verrichten, dan gaat het strikt genomen niet om de hoeveelheid energie waarover je beschikt, maar om het verschil in concentratiegraad tussen de energiebron en de omgeving. Want alleen wanneer de concentratiegraad van een energiebron hoger is dan die van zijn omgeving kan energie arbeid verrichten. Zie ook nog het begrip energiekwaliteit in aflevering 8 van het artikel ‘Energie, wat is dat eigenlijk?’, de energiestaat en de ‘wet van de afnemende substitutie-elasticiteit’ in aflevering 9. En natuurlijke de eerste en de tweede wet van de thermodynamica. Verder is energie (uiteraard) het onderwerp van de inleiding van de rubriek Energie (‘Biofysische grenzen: opgevoerde entropie’).

In de rubriek Ecologie komt het aan de orde in aflevering 63 van serie 3 van het artikel ‘Wat is ecologie?’. Hier gaat het in de eerste plaats om de fotosynthese en hoe de (chemische) energie door (en tussen) ecosystemen stroomt. Hoe de energiestromen lopen en hoe dus de overdracht tussen de voedselniveaus gaat, lezen we expliciet in aflevering 72-73 en in aflevering 78 (en impliciet in de afleveringen ertussen) in serie 3 van het artikel ‘Wat is ecologie?’ Zie in dit verband ook het werk van Charles Hall in het laatste artikel van de serie over Energie ‘De economie van de piekolie’ (aflevering 6).

Energie in systemen (altijd een stroom die maakt dat energie ook weer verdwijnt) wordt behandeld in de afleveringen 2 en 3 van het artikel ‘De samenstelling van systemen’ in de rubriek Complexiteit. Het blijft terugkomen in de verdere afleveringen, met name in de wisselwerking van materie, energie en informatie en in dat begrip stroom. In verband met expansie komt het aan de orde in de afleveringen 8-14 van het artikel ‘De natuur van de econome’ in de rubriek Complexiteit. In verband met bijtanken (en import-vervanging) komt het aan de orde in de afleveringen 15-18 van hetzelfde artikel.

Hoe de energiestroom werkt in maatschappelijke systemen komt aan de orde in aflevering 27 van het artikel ‘Catastrofologie’ in de rubriek Ontwrichting. Daar vindt u ook tal van links naar aanverwante begrippen en toepasselijke passages.

Het verstoken van fossiele brandstoffen is de belangrijkste oorzaak van de CO2-toename in de atmosfeer en die is weer de oorzaak van het opwarmen van de aarde (dat wil zeggen: er zit nu meer energie in de atmosfeer dan een eeuw geleden). Wat in aflevering 2 van het artikel ‘De race van ons leven’ in de rubriek Ontwrichting hierover in samenvatting wordt gezegd, krijgt bewijsvoering in de afleveringen 8-11. Het aspect van de energietransitie naar duurzame energie en het einde van de traditionele elektriciteitswinning is het onderwerp van aflevering 12-15 van het artikel ‘De race van ons leven’ in de rubriek Ontwrichting (en later van de tweede serie artikelen in de rubriek Energie). Ondanks de geweldige kostendalingen van duurzame energiebronnen en accu’s gaan we het met de energietransitie niet halen, zegt Grantham: de kans op de veilige 1,5 graad temperatuurstijging is vrijwel uit het zicht verdwenen. Zie hierover aflevering 16-17 van het artikel ‘De race van ons leven’ in de rubriek Ontwrichting. De (on)haalbaarheid van de ‘doelen van Parijs’ is het onderwerp van het artikel ‘Kroniek van een aangekondigde zelfmoord’. Tenslotte is er het artikel ‘Kunnen we ontsnappen aan de energie-complexiteitsspiraal?’ in de rubriek Ontwrichting.