Systemen kunnen ons verrassen door zich te presenteren als een serie gebeurtenissen zoals je die dagelijks in de krant vindt, maar erachter schuilen de dynamische gedragspatronen van complexe systemen. Die systemen kunnen groeien, krimpen, wiebelen, ongrijpbaar zijn of evolueren. Je moet niet alleen naar de gebeurtenissen kijken, maar juist naar het langetermijngedrag en de structuur. Je moet in de gaten hebben dat grenzen tussen systemen niet echt zijn, maar dat er wel barrières zijn waar systemen tegenaan kunnen lopen. Je moet rekening houden met niet-lineaire veranderingen en vertragingen. En je moet bedenken dat je systemen mishandelt, verkeerd ontwerpt, of je je ermee misrekent, als je de veerkracht, zelf-organisatie en hiërarchie niet respecteert. Zie aflevering 17 van het artikel ‘De werking van systemen’ in de rubriek Complexiteit.

Verrassende uitkomsten zien we bij het Minsky model van Steve Keen voor de economie: cycli in de economie en emergentie in de economie, maar ook bij Gaia, waar de critici van Lovelock moeite hebben met de madeliefjeswereld, terwijl het verrassend is dat Gaia slechts drie klimaatstanden zou kennen.