Onze cultuur wordt beheerst door een constellatie van vier archetypen; die van de heerser, de strijder, de minnaar en de magiër (zie onder archetype). Onder moedergodin wordt beschreven dat vroeger zich een vijfde archetype manifesteerde, dat tegenwoordig onderdrukt wordt: de moedergodin met hebzucht en de vrees om tekort te komen als de schaduwen die we alom kunnen zien. Onder Yin en yang lezen we hoe deze schaduwen tegengesteld zijn maar toch bij elkaar horen. Ze worden verbonden door angst. Met deze begrippen vat Bernard Lietaer nu de analyse van ons financiële stelsel aan, om te beginnen bij het verloop van financiële crises. Zie aflevering 13 van het artikel ‘Het geldmysterie’ in de rubriek Ethiek. Lees hiervoor eerst Geld en de archetypen.

Het is het geldsysteem zelf dat de twee schaduwemoties aanjaagt en beursgekte en uiteenspattende zeepbellen oproept. Daarom heeft het er ook geen remedie tegen. Lietaer beschrijft het vaste patroon ervan in vier fases. Deze indeling komt van de economisch-historicus Charles Kindleberger (aflevering 14). Het is een pathologisch verschijnsel van hardleers gedrag dat uitmondt een positieve terugkoppeling. We kunnen dit niet goed verklaren doordat onze interpretatie van de wereld volkomen beheerst door het yang-gezichtspunt van de rationele mens. Waar vinden we nu het yin-gezichtspunt? Dat vindt Lietaer terug in de Griekse mythologie bij de figuren Apollo en Dionysus.

Met behulp van fictief kapitaal is kapitaalaccumulatie zonder waardegrondslag mogelijk. Maar dit leidt altijd tot zeepbellen zoals de financiële crash van 2008. Dit komt aan de orde in aflevering 19-22 van het artikel ‘Eindeloze exponentiële groei’ in de rubriek Economie. Zie ook aflevering 6 van de inleiding bij de rubriek Complexiteit ‘Biofysische grenzen: tomeloze complexiteit’. Zie ook onstoffelijke consumptie, geldcontradictie en fatale kapitalistische contradictie.