De geologie heeft de geschiedenis van de aarde ingedeeld in eonen, die verdeeld zijn in era’s. De era’s worden op hun beurt onderverdeeld in periodes (die tientallen miljoenen jaren kunnen beslaan). Deze periodes verdeeld men dan weer in tijdvakken, en die in tijdsnedes en soms zelfs nog kleinere eenheden. We zitten nu in de periode van het Kwartair en daarvan het tijdvak het Holoceen. De International Commission on Stratography is het internationale orgaan dat gaat over deze indeling. (Zie verder tijdschaal bij Wikipedia.)

In 1999 riep Paul Crutzen op een earth-systems-science-conferentie ineens uit: ‘Stop toch eens met het gebruiken van het woord Holoceen. We zitten nu in … het … het Antropoceen’. Hiermee was een naam gegeven aan wat misschien een nieuw tijdvak is, een tijdvak waarin de geologische impact van de mens valt af te lezen en die daarom de naam van de mens krijgt. Nu is Crutzen geen geoloog, en het is de bovengenoemde geologie commissie die over de namen gaat en die is er nog niet helemaal uit. Maar het woord Antropceen heeft zich intussen vastgezet in allerlei discussies op vele terreinen. (Hierover handelt bijvoorbeeld het boek The Birth of the Anthropocene van Jeremy Davis, University of California Press, 2016. En zie voor de opmerkelijke constandheid van het Holoceen zie aflevering 2 van artikel ‘De aarde als levend systeem – Gaia in hittestand’ in de rubriek Ontwrichting.) Zie ook zelfmoord in het antropoceen en aanpak van het klimaatprobleem.

Het woord Antropoceen is als naam gemeengoed geworden. Het is ook het onderwerp van het boek Dwalen in het antropoceen van René ten Bos (Boom, 2017), dat aangehaald wordt in aflevering 1 van het artikel ‘De race van ons leven’ in de rubriek Ontwrichting. In het artikel ‘Kroniek van een aangekondigde zelfmoord’ maak ik ook gebruik van het boek Facing the Anthropocene: Fossil Capitalism and the Crisis of the Earth System van Ian Angus (Monthly Review Press, 2016).